«Ազատ Ձայն» լրատվականի հյուրն է ԳԱԱ արևելագիտության ինստիտուտի տնօրեն, թուրքագետ Ռուբեն Սաֆրաստյանը: Խոսելու ենք Մերձավոր Արևելքում ծայր առած վերջին շրջանի իրադարձությունների մասին:
-Մերձավոր Արևելքում ի՞նչ հնարավոր զարգացումներ են սպասվում:
-Այժմ կարող ենք արձանագրել, որ այժմ այն չէ, ինչ սրանից 2 տարի առաջ էր: Հավանական է, որ 1-2 տարվա ընթացքում էլ ավելի կարևոր փոփոխություններ լինի:
-Դեպի ո՞ւր կտանեն այդ փոփոխությունները:
-Շատ-շատ բարդ հարց է: Աշխարհի լավագույն վերլուծական կենտրոններն աշխատում են այդ ուղղությամբ: Կարող ենք այս պահին միայն դիտարկումներ անել, ու ոչ թե վերլուծություններ: Մերձավոր Արևելքում ուժեղանում է պայքարը աշխարհաքաղաքական առումով, այնպիսի ուժերի միջև, որոնք ունեն սեփական շահերը, որոնք կարող ենք պայմանականորեն ասել արևմուտք և արևելք:
-Խոսենք Ձեր նշած արևմուտքի և արևելքի մասին, այլ կերպ ասած Ռուսաստանի և Չինաստանի:
Ինչո՞ւ են Ռուսաստանն ու Չինաստանը դեմ Սիրիայի վրա հարձակմանը: Ոչ վաղ անցյալում, երբ ԱՄՆ-ն Իրաքի վրա ուզում էր հարձակվել Ռուսաստանը կրկին դեմ էր, այն ժամանակ պատճառը Իրաքի պետական պարտքն էր: Ո՞րն է պատճառն այսօր:
-Տարբեր մոտեցումներ կան: Մասնագետների մի մասն ասում է, որ նա շահագրգռված է ռազմական բազայով, բայց ես կարծում եմ, որ դա նշանակություն չունի, մի մասն ասում է, որ Ռուսաստանը շահագրգռված է Սիրիայով` Ասադի հետ համագործակցության համար, ինչը կրկին ես կարծում եմ, որ էական չԷ Ռուսաստանի համար: Այստեղ ամենաէականը, ինձ թվում է` այն է, որ Ռուսաստանն այդպես է արել` իր նոր դիրքը աշխարհում հաստատելու համար: Սա Ռուսաստանի կողմից, մասնավորապես` նախագահ Պուտինի կողմից դիտարկվում է որպես հնարավորություն` ուժեղացնելու իր դիրքը աշխարհի մասշտաբով:
-Իսկ Չինաստանի՞ դեպքում:
-Չինաստանի առումով խնդիրը մի քիչ այլ է: Չինաստանի համար կարևորն այն է, որ թույլ չտրվի արտաքին ուժերը ազդեցություն ունենան որևիցե երկրի ներքին քաղաքականության վրա: Չինաստանի համար ինքնիշխանության գաղափարն է:
-Ի՞նչ էր կանխատեսում Արևմուտքը ու ի՞նչ ստացվեց:
-Այստեղ մի բան կարելի է ասել, որ Արևմուտքն, իհարկե, չէր կանխատեսում այս փոփոխությունները, որոնք սկսեցին, ու որոնք ստացել են «արաբական գարուն» անվանումը: Եվ երբ սկսվեց, արևմուտքը շատ արագ կողմնորոշվեց և փորձեց ազդել իր շահերի համար:
-Որո՞նք են արևմուտքի շահերը:
-Այս բոլոր իրադարձությունների արդյուքնում արևմուքտն ունի հետևյալ խնդիրները: Մի կողմից ուզում է թուլացնել Ռուսաստանի դիրքերը, մյուս կողմից ուզում է թուլացնել Իրանի աշխարահաքաղաքական դիրքերը:
-Հնարավոր համարո՞ւմ եք Եգիպտոսի և Լիբիայի դեպքերի կրկնություն: Որքանո՞վ են այդ իրադարձությունները նման:
-Սիրիայում դեպքն այլ է: Մենք կարող ենք արձանագրել, որ Ռուսաստանը և Չինաստանը դեմ են արտաքին միջամտմանը: Այսինքն` հենց դրանով այդ դեպքերը սկզբունքորեն տարբեր են: 2-րդ տարբերությունն այն է, որ Սիրիան լիովին կայացած պետություն է, այստեղ գործ ունենք հնագույն քաղաքակրթության հետ: Եվ այն պետական մեքենան, որը ստեղծել է Ասադ հոր ժամանակ և որը շարունակում է որդի Ասադը, շատ հզոր մեքենա է:
-Պարոն Սաֆրաստյան, խնդրեմ, վերլուծեք Թուրքիայի քաղաքականությունը Արաբական աշխարհում ծայր առած դեպքերի առնչությամբ:
-Թուրքիան փորձեց իր համար ակտիվ դերակատարում ապահովվել, քանի որ ինքն իրեն ներկայացնում է, որ տեսեք այնտեղ պայքարում են ժողովրդավարության համար, մենք ժողովրդավար երկիր ենք: Թուրքիան ամբողջ ուժով ու ռեսուրսներով ներգրավված է այդ ամենի մեջ: Գաղտնիք չէ, որ հիմա Թուրքիայում գործում է մի գաղտնի կենտրոն: Թուրքիան ակտիվ է նաև գաղտնի հետախուզական կենտրոնների աշխատանքում, այսինքն` մենք տեսնում ենք, որ Թուրքիան ուղղակի ներգրավված է:
-Ըստ Ձեզ` արդյո՞ք այս պայքարում զիջումներ կլինեն ընդդիմության և Ասադի իշխանության միջև:
– Ես կարծում եմ, որ փոխզիջումների հնարավոր շեմն արդեն անցել են: Այս փուլում, համենայն դեպս, ինձ համար պարզ է, որ կամ կհաղթի Ասադը` ոչնչացնելով ապստամբներին կամ ապստամբներին կհաջողվի տապալել Ասադի իշխանությունը:
-Արդյո՞ք հնարավոր համարում եք, որ ապստամբները կտապալեն Ասադի իշխանությունը:
-Եթե չլինի արտաքին միջամտություն, ես կարծում եմ, որ ապստամբներին դա չի հաջողվի:
