Պերճախոսության ժամանակներն անցել են

Այսօր խոսվելու է երկու իրար ոչ այնքան մոտ թեմաներից` մշակույթ և քաղաքականություն: «Ազատ Ձայն» լրատվականի հյուրն է Էրիկ Բարսեղյանը, ով ունի բազմաթիվ պաշտոններ, սակայն կներկայացնենք մեր առանձնացրած ամենակարևորները` «Թատրոն X» հանրապետական թատերական փառատոնի գլխավոր պրոդյուսեր,ՀՀ Ազգային թատերական ստեղծագործական միավորման գլխավոր պրոդյուսեր, ԲՀԿ քաղաքական խորհրդի անդամ, ԲՀԿ մշակութային հանձնախմբի փոխնախագահ «MIM STUDIO production»-ի տնօրեն:

-Գիտեմ, որ երկար տարիներ ներգրավված եք մշակութային կյանքում`այս կամ այն ձևով, խնդրեմ ասացեք, տարիների ընթացքում գլոբալ առումով որակական փոփոխություններ նկատո՞ւմ եք: Եթե այո, թվարկեք դրանք:

-Փոփոխություններ միշտ կան, այլ հարց է` դրական են դրանք, թե…Կյանքն անընդհատ փոփոխության է ենթարկվում և բնականաբար փոփոխում նաև իր հետ ընթացող ամեն բան: Պարզապես ինֆորմացիոն խելահեղ այս հոսքի մեջ պետք է տարբերակել իրական և կեղծ, այսպես ասած, զանգվածային արվեստը, որը միտված է ծառայելու ոչ թե բարձրարժեք մշակույթին, այլ զանգվածների կառավարման «համակարգին», որը մի մեծ ահռելի անիվ է, լավ մշակված և հնարավորինս շլացնող փայլերով մատուցվող աղբակույտ, որտեղ ամեն ոք իրեն իրավունք է վերապահում «առաքելություն» իրականացնել: Կան մարդիկ, ովքեր օգտագործում են արվեստն այլ նպատակներով: Սակայն սա չի նշանակում, թե ամեն բան ավարտված է: Ոչ: Ինչ խոսք, ունենք և դրական տեղաշարժեր, բայց գերիշխում է անճաշակությունը, որովհետև չունենք պետական վերահսկողություն, խստապահանջություն: Գիտեք ինչո՞ւ: Վերահսկողի նպատակներն ազնիվ չեն: Դրա համար անհրաժեշտ է ունենալ կոնկրետ մասնագիտական գիտելիքներ և ներքին ազնվություն: Նկատի ունեմ ոչ թե թեթևակի տեղեկացվածություն ոլորտից, այլ կոնկրետ գիտելիքներ` պրոֆեսիոնալ հենք` տվյալ որոլտի աշխատաքները կառավարելու համար: Ունենալ այս գիտելիքների հիման վրա ստեղծված բարոյական և գեղագիտական չափորոշիչներ, ճաշակ և գործել գրագետ ու ազնիվ:

-Շատերը` այդ թվում հենց մշակութային գործիչները, ասում են, որ Հայաստանում մշակութային կյանքը անկում է ապրում, ի՞նչ կարծիքի եք:

-Բոլոր հասկացող մարդկանց դեպքում էլ մտահոգությունների շրջանակը գրեթե նույնն է: Հոռետեսությունը լավ չէ, սակայն պետք է նայել իրականությանը բաց աչքերով: Ասել է թե, նայել և տեսնել: Բոլորն էլ շատ լավ հասկանում են, ինչ է լավը, ինչ է վատը, սակայն, չունենալով համապատասխան լծակներ՝ միշտ չէ, որ կարողանում են իրենց բանավոր անհամաձայնությունը գործով վերափոխել: Խոսքը, բնավ բողոքի ակցիաների մասին չէ, այլ դրական ստեղծագործական աշխատանքով, բացասականն ու անազնիվը ճնշելը: Կա այսպիսի մի իմաստուն խոսք «ԼԱՎ Է ՄԵԿ ՄՈՄ ՎԱՌԵԼ, ՔԱՆ ՈՂՋ ԿՅԱՆՔՈՒՄ ԱՆԻԾԵԼ ԽԱՎԱՐԸ»: Ես առաջնորդվում եմ այս սկզբունքով:

-Կա՞ն քայլեր, որոնք Դուք կմատնանշեք` մշակութային ավելի արժանապատիվ ուղի անցնելու համար:

-Գիտեք, մշակութային և առհասարակ որևէ այլ ոլորտում արժանապատիվ ուղի անցնելու համար, նախևառաջ հարկավոր է լինել արժանապատիվ քաղաքացի, ՀՀ ազնիվ քաղաքացի: Ունենալ սեփականատիրոջ զգացում սեփական երկրի ամեն մի մասնիկի նկատմամբ: Ասացեք խնդրեմ, Դուք կարո՞ղ եք ինձ ցույց տալ մի մարդու, որը իր ձեռքի ծխախոտի մնացորդը կթափի սեփական բնակարանում: Իհարկե ոչ, գիտեք ինչո՞ւ, որովհետև այս դեպքում շատ կոնկրետ է սեփականատիրոջ զգացումը: Իսկ ինչո՞ւ է այդ զգացումը բացակայում շենքի մուտքում, բակում, փողոցում, բնության գրկում հանգստանալիս և այլն, և այլն…
ԱՄՆ նախագահ Ջոն Քենեդին իր հայտնի ճառում ասել է հետևյալը «Դուք հարցնում եք, թե ինչ է արել Ամերիկան ձեզ համար, բայց եկեք փորձենք հարցին մոտենալ հակառակ կողմից, ի՞նչ ենք արել և անում մենք Ամերիկայի համար», այսինքն այստեղ Քենեդին առաջ էր բերում այն միտքը, որ նաև յուրաքանչյուր քաղաքացուց է կախված երկրի ներքին բարոյական մակարդակի բարձրացումը, միջանձնային շփումների որակն ու դրանց բարեփոխումը և շատ ու շատ այլ խնդիրների լուծումներ, որոնք առաջին հայացքից կարող են անկարևոր թվալ: Հարկավոր չէ ամեն բանում մեղադրել ղեկավար մարմիններին: Սա վերաբերում է նաև մշակութային արժանապատվությանը:

-Հատկապես վերջին շրջանում մշակութային գործիչները սկսել են ներգրավվել քաղաքականության մեջ` Երևանի ավագանու անդամներ, պատգամավորներ և այլն: Արդյո՞ք ճիշտ եք համարում: Ինչ կարծիքի եք, արդյո՞ք դրանից մեծ քաղաքականությունը չի տուժի օրենքներն այդքան էլ լավ չիմացողի ձեռքում: Իսկ հայ մշակույթը կորուստներ չի՞ կրի:

-Ճիշտ, արդյունավետ ու նպատակահարմար եմ համարում այն, որ յուրաքանչյուր ոլորտից ներկայացուցիչներ պետք են: Բժշկից ավելի լավ ով գիտի այդ ոլորտի ձեռքբերումները կամ բացերը: Նույնը կարող ենք ասել բոլոր ոլորտների մասին: Ազգային ժողովը մի հարթակ է, որտեղ պետք է բարձրաձայնվեն երկրի բոլոր ոլորտներին վերաբերող հիմնախնդիրները և տրվեն համապատասխան գրագետ լուծումներ օրենքի տեսքով: Հետևաբար ոչ թե ճիշտ կամ սխալ, այլ անհրաժեշտ եմ համարում ինչպես մյուս, այնպես էլ մշակութային գործչի ներգրավվածությունն օրենսդիրում: Այլ հարց է, թե տվյալ մարդն ով է, գրագետ, գործին լավատեղյակ, թե մեկը, ում, այսպես ասած, հասարակական ճանաչվածության համար են բերում, որպեսզի ցուցակի վարկանիշը բարձրացնեն: Աշխատանքի արդյունավետությունն է որոշում մարդու կարևորությունը տվյալ միջավայրում: Եթե որևէ մեկը լավ զինվոր է, դա դեռ չի նշանակում, որ պարտադիր կարող է լինել նաև հանճարեղ հրամանատար: Պետք է լինի մշակույթի ոլորտի խնդիրներին քաջատեղյակ մարդ, որը կարող է գիտակցված դատողություններով օգնել ստեղծագործող մարդուն:

-Գիտեմ, որ Դուք էլ եք ցանկանում պատգամավորի աթոռներից մեկը զբաղեցնել, արդյո՞ք պատրաստ եք մշակութային օրենքները դնել կողքի և այլ օրենքներ մշակել և ընդունել:

-Գիտեք, երբ մարդ խոսում է յուր անձի մասին, այստեղ կարևոր, բայց դժվար է օբյեկտիվ գնահատական տալը, սակայն նաև հնարավոր, որովհետև կան օբյեկտիվ հանգամանքներ , որոնք դատողությունների կոնկրետ հիմք են տալիս: Նախևառաջ, ունեմ համապատասխան կրթություն, իմ ուսուցիչները եղել են մշակույթի ոլորտի ամենաառաջատար մասնագետները (Արմեն Մազմանյան, Հենրիկ Հովհաննիսյան), որոնցից ես սովորել եմ ոչ միայն ստեղծագործել, այլև համակարգված մտածել մշակույթի խնդիրների շուրջ: Ինձ պետությունը վստահել է ԵԹԿՊԻ-ում դասախոսելու պատասխանատու աշխատանքը: Ծառայել եմ հայոց ազգային բանակի առաջին գծում, ապա նոր դարձել ասպիրանտ, այսինքն գիտությունների թեկնածու դառնալու նպատակս, ինչպես մեր օրերում հաճախ կհանդիպենք, բանակից խուսափելը չի եղել: Հանդիսանում եմ Ազգային Թատերական Ստեղծագործական Միավորման և «Թատրոն X» հանրապետական փառատոնի գլխավոր պրդյուսերը: Սրանք այն խոսուն փաստերն են, որոնք իրենց հերթին հանդիսանում են օբյեկտիվ գնահատականներն առ այն, թե ես, որպես մասնագետ, որքանով եմ պահանջված: Անդրադառնալով երկրորդ հարցին՝ պիտի պատասխանեմ հետևյալ կերպ: Ազգային ժողովում լինելու դեպքում ես կանդրադառնամ հենց այն մշակութային օրենքներին, որոնց կամ չեն անդրադարձել, կամ էլ, ինչպես Դուք եք նշում, «կողքի են դրված»:

-Քիչ են իրենց երկրից գոհ ժողովուրդները, բայց մի՞թե չկան գոնե քաղաքակիրթ ձևով ապրելու իրատեսական հույսեր: Խնդրեմ դրանք մատնանաշեք:

-Յուրաքանչյուր մարդու ազատությունն ավարտվում է այնտեղ, ուր սկսվում է դիմացինի ազատությունը: Սա պետք է գիտակցել: Պետք է ապրել այնպես, որ չդառնաս բեռ հասարակության, մարդկանց ուսերին: Ահա քաղաքակիրթ կենսակերպի մի բանաձև:

-Երկար տարիներ երկրի ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին քաղաքականության մեջ դերակատարում ունեցող կուսակցությունները նորից սկսել են ասել, որ եթե հավատանք, ամեն ինչ լավ կլինի և կփոխվի: Արդյո՞ք նորմալ եք համարում, որ ժողովուրդը կրկին, կրկին, կրկին հավատա:

-Կարծում եմ, այդ հարցը պետք է ուղղել քաղաքական այն ուժի ներկայացուցիչներին, որոնք գնում են ընտրություններին հենց այդ կարգախոսով: Իսկ ինչ վերաբերում է փոխելուն, մինչև փոխելը, հարկավոր է փոխվել: Իմ կարծիքով ԵԹԵ ՑԱՆԿԱՆՈՒՄ ԵՍ, ՈՐ ՔԵԶ ՀԱՎԱՏԱՆ, ԱՊԱ ՕՐԻՆԱԿ ԵՂԻՐ, ՈՉ ԹԵ ԽՈՍՔՈՎ, ԱՅԼ ԳՈՐԾՈՎ: Պերճախոսության ժամանակներն անցել են: Մարդիկ ցանկանում են աշխատանք տեսնել:

-Ո՞րն է ապագայի Ձեր մակետը:

-ԱՌԱՋ ԱՍՏՎԱԾ …